Percentyle w pracy magisterskiej. Krótki przewodnik dla studentów

Ostatnia aktualizacja 13 października 2025

Znasz to uczucie, gdy ktoś mówi: „Twój wynik jest w 80. percentylu”, a Ty tylko przytakujesz, choć w głowie brzmi: „super… ale co to właściwie znaczy?” 😅
Spokojnie — nie jesteś sam! Percentyle to po prostu sposób na porównanie swojego wyniku z innymi. Dzięki nim możesz powiedzieć, czy jesteś lepszy niż większość, przeciętny, czy może w dolnej części tabeli.

W tym krótkim artykule rozgryziemy percentyle po ludzku: bez statystycznych czarów, z prostymi przykładami i podpowiedzią, jak wykorzystać je w pracy dyplomowej, żeby zabrzmieć jak ktoś, kto ogarnia statystykę (nawet jeśli Excel wciąż budzi lekki niepokój 😎).

Potrzebujesz szybkiej pomocy z obliczeniem percentyli w swojej pracy dyplomowej? Kliknij poniżej
–> Percentyle w pracy magisterskiej. Błyskawiczna pomoc
–> Wzory rozdziałów badawczych ze statystyką

Nie wiem, jak zacząć. Masz coś dla mnie?
–> E-book- Jak Napisać Pracę Dyplomową W Tydzień
–> Pobierz przykładową pracę licencjacką

Definicja percentyla

Percentyl to taki rankingowy punkt odniesienia w danych. Dzieli on cały zbiór wyników na 100 równych części — czyli pokazuje, ile procent osób ma wynik niższy niż Ty.

Percentyle pomagają porównać jednostkowe wyniki z całą grupą — niezależnie od tego, czy chodzi o punkty z egzaminu, poziom stresu, wynagrodzenie, tętno czy satysfakcję z pracy. Dzięki nim można szybko zobaczyć, gdzie kto się znajduje w „statystycznej hierarchii”.

Po co percentyle w pracy magisterskiej?

Krótko- żeby pokazać, gdzie w rozkładzie leży Twój wynik/Twoja grupa — nie tylko „ile średnio”, ale jak wypadasz na tle innych.

Dlaczego to ma sens:

• Porównanie do grupy: „Wynik w 80. percentylu” = lepiej niż 80% badanych. Brzmi konkretnie i każdy to rozumie.
• Odporne na „dziwaki”: przy skośnych danych (np. dochody, czasy, liczba błędów) percentyle działają lepiej niż sama średnia.
• Segmentacja wyników: łatwo opisać „dolne 25%”, „środek” (np. 25–75 percentyl), „górne 10%” itp.
• Ustalanie progów/ryzyka: „wysokie ryzyko” = >90. percentyla, „niskie” = <25. percentyla.
• Czytelne wykresy: świetnie współgrają z boxplotem (Q1=25., mediana=50., Q3=75. percentyl).

Gdzie wstawić percentyle w pracy dyplomowej (przykłady):

• Edukacja: „Czas nauki: 90. percentyl = 14 h/tydz. — tylko 10% studentów uczy się więcej.”
• Psychologia/zdrowie: „Stres powyżej 85. percentyla traktowano jako wysoki.”
• Ekonomia/HR: „Wynagrodzenie: mediana 5 200 zł; 90. percentyl = 9 100 zł.”
• UX/informatyka: „Czas ładowania: 95. percentyl = 2,8 s (tylko 5% stron ładuje się wolniej).”

Jak raportować:

„Aby porównać wyniki na tle populacji, obliczono percentyle. Mediana (50. percentyl) wyniosła …, 25.–75. percentyl: …–…, 90. percentyl: …. Wskazuje to, że …% badanych uzyskuje wynik poniżej …, a wartości powyżej … należą do najwyższych …% wyników.”

Kiedy stosować percentyle, a kiedy nie?

 Jak policzyć percentyle w Excelu

Krok 1. Wybierz funkcję

W polskim Excelu używamy funkcji:

=PERCENTYL.PRZEDZ.OTW(zakres; k)

📌 gdzie:

• zakres → Twoje dane (np. B2:B21)
• k → percentyl zapisany jako ułamek (np. 0,25 = 25. percentyl)

Krok 2. Policz przykładowe percentyle

Wpisz w osobnych komórkach:

• percentyl (Q1):
• =PERCENTYL.PRZEDZ.OTW(B2:B21;0,25)
• percentyl (mediana):
• =PERCENTYL.PRZEDZ.OTW(B2:B21;0,5)
• percentyl (Q3):
• =PERCENTYL.PRZEDZ.OTW(B2:B21;0,75)
• percentyl (wyniki z górnej grupy):
• =PERCENTYL.PRZEDZ.OTW(B2:B21;0,9)

💡 Wartość po przecinku to „pozycja w rozkładzie” – czyli np. 0,9 = 90% danych jest poniżej tego progu.

Spójrz na przykład:

Jak widzisz, ja mam policzone percentyle dla kolumny „Wynik”:

• 25. percentyl (Q1) = 69
• 50. percentyl (mediana) = 72,5
• 75. percentyl (Q3) = 81,75
• 90. percentyl = 91,6

Jak zinterpretować percentyle ?

• Q1 = 69 → 25% osób ma wynik niższy niż 69 pkt.
• Mediana = 72,5 → połowa badanych uzyskała ≤ 72,5 pkt, połowa > 72,5 pkt (to „typowy” wynik).
• Q3 = 81,75 → 75% osób ma < 81,75 pkt, tylko 25% ma więcej.
• 90. percentyl = 91,6 → do „górnych 10%” zaliczają się wyniki ≥ 91,6 pkt (topowa grupa).

Gotowy opis do pracy

„Pozycję wyników w rozkładzie opisano za pomocą percentyli. 25. percentyl (Q1) = 69, 50. percentyl (mediana) = 72,5, 75. percentyl (Q3) = 81,75, natomiast 90. percentyl = 91,6. Oznacza to, że 25% badanych uzyskało wynik poniżej 69 pkt, połowa poniżej 72,5 pkt, a 75% poniżej 81,75 pkt; do najwyższych 10% zaliczają się wyniki co najmniej 91,6 pkt. Środkowe 50% obserwacji (Q1–Q3) mieści się w przedziale 69–81,75 pkt, co wskazuje na umiarkowane zróżnicowanie.”

Wady i zalety percentyli

✅ Zalety

• Czytelna pozycja w grupie – „80. percentyl” = lepiej niż 80% osób. Zero żargonu, łatwo komunikować.
• Odporne na skrajności – pojedynczy „dziwak” nie psuje wyniku tak jak średniej.
• Dobre przy skośnych danych i skalach porządkowych (Likert 1–5): mediana (50. pctl) i przedziały percentylowe robią robotę.
• Ustawianie progów – łatwo definiować „niski/średni/wysoki” (np. <25., 25–75., >75. percentyl).
• Porównywalne między grupami – możesz zestawić np. P25/P50/P75 dla klas, oddziałów, kampanii.

❌ Wady

• Mniej informacji o „środku” niż modele parametryczne – percentyle nie używają całej treści danych tak jak średnia/SD.
• Skokowe i wrażliwe na liczebność – przy małych próbach P90/P95 bywa niestabilny.
• Trudniejsze do liczenia ręcznie – wymaga sortowania/interpolacji; najlepiej liczyć w Excelu/R/Jamovi (i jasno podać metodę).
• Nie nadają się do danych kategorycznych bez porządku – dla „płeć”, „kierunek” używaj częstości, nie percentyli.
• Porównanie „na oko” bywa mylące – różnice percentyli warto potwierdzić testem (np. Manna–Whitneya/Kruskala–Wallisa).

Percentyle w pracy magisterskiej podsumowanie

Percentyle to taki sprytny sposób, żeby nie zgubić się wśród liczb i rankingów. Dzięki nim możesz zobaczyć, gdzie dokładnie plasuje się Twój wynik – czy jesteś w „średniakach”, czy może w czołwce 10%. To proste, praktyczne i bardzo często wykorzystywane narzędzie w pracach naukowych i badaniach, szczególnie tam, gdzie średnia bywa kłamczuchą.

Warto pamiętać, że percentyle nie są magią – nie odpowiedzą na każde pytanie, ale świetnie pokazują rozkład i pozycję. Więc jeśli Twoje dane mają dziwny kształt, zamiast walczyć z nimi testami, po prostu powiedz:

„Zastosowano percentyle, aby lepiej zobrazować pozycję wyników w grupie.”

I voilà – brzmi naukowo, a każdy statystyk skinie z uznaniem. 📊

Trochę już wiem o percentylach w  pracy magisterskiej. Teraz chcę poznać proces pisania

Naucz się pisać pracę w godzinę. Sprawdź e-book.

Zobacz, jakie materiały mogę Ci jeszcze zaproponować.
–>Sklep Magistra na 5

Jeżeli potrzebujesz pomocy, po prostu napisz.
–> Wyślij pytanie

Nie zapomnij o prezencie!